راهکارهایی برای افزایش تاب‌آوری در موج چهارم کرونا

این روزها افزایش صعودی تعداد بیماران و فوتی‌ها در خیز چهارم کرونا در کشور، باعث شده بسیاری از افراد دچار نگرانی و اضطراب شوند، اما با به کار بستن چند راهکار می‌توان تاب‌آوری افراد را در این شرایط افزایش داد.

منصور شیری، مدیر آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان و دکترای روان شناسی سلامت در گفت و گو با ایسنا، با ارائه راهکارهای افزایش تاب آوری در خیز چهارم همه گیری کرونا در کشور، اظهار کرد: درحال حاضر شیوع کرونا شیب افزایشی در پیش گرفته و افراد زیادی را بیمار و بسیاری را راهی بیمارستان کرده است. در چنین شرایطی باید از نظر روان شناختی آمادگی و تاب آوری لازم را برای مقابله با خیزش جدید و سهمگین کرونا داشته باشیم.

وی تاب آوری را داشتن توانایی ذهنی و هیجانی لازم برای مقابله با بحران ها برشمرد و افزود: با تکیه براین توانایی ها از نظر روان شناختی و تغییرات ذهنی باید بتوانیم به مرحله قبل از بحران برگردیم.

مدیر آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه تاب آوری زمانی وجود دارد که فرد از فرایندهای ذهنی و رفتاری برای ارتقاء داشته های خود استفاده کند، گفت: این داشته ها از فرد در برابر آثار منفی و عوامل استرس زا در بحران ها محافظت می کند.

وی افزود: پس از گذشت بیش از یک سال از همه گیری کرونا خستگی و فشار مزمنی به مردم وارد شده، از سوی دیگر باید بتوانیم با این شرایط مقابله کنیم که در این راستا حفظ سلامت جسمی، روان شناختی و اجتماعی در کنار هم حائز اهمیت است.

خود مراقبتی و ارتباطات حمایتی

وی با بیان اینکه از لحاظ روان شناختی چند راهکار برای کمک به افزایش تاب آوری افراد وجود دارد، توضیح داد: اولین راهکار این است که بتوانیم از خود مراقبت کنیم. در این زمینه آموزش های زیادی برای حفظ سلامت جسمی افراد داده شده و بیشتر بر جنبه پیشگیری و حفاظت تأکید شده است؛ مواردی مثل رعایت فاصله فیزیکی، استفاده از ماسک و حتی دو ماسک (ماسک یک بار مصرف زیر و ماسک پارچه ای رو) در اماکن شلوغ و پرجمعیت، شست و شو و یا ضدعفونی دست ها، تهویه مناسب هوا در مکان های سربسته اقداماتی است که خطر ابتلا به کرونا را کاهش می دهد و باید با دقت و جدیت زیادی انجام دهیم.

وی راهکار اول برای افزایش تاب آوری را ارتباطات حمایت کننده برشمرد و افزود: اولین و مهمترین ارتباط حمایت کننده ارتباط با خدا و بعد از آن خانواده، دوستان و همکاران است. البته در شرایط فعلی بهتر است افراد تا جایی که امکان دارد به جای ارتباط حضوری با خانواده و دوستان به ارتباطات مجازی توجه داشته باشند، اگرچه ارتباطات مجازی مسلماً جای ارتباطات حضوری را نمی گیرد، ولی باید سعی کنیم نهایت استفاده را از این ارتباطات نوین در جهت جلب و ارائه حمایت به اطرافیان خود ببریم.

خودکنترلی در بحران ها و تلاطم های روانی

شیری، با بیان اینکه هرچه ارتباط عمیق تری با خداوند داشته باشیم به خودمان کمک بیشتری می کنیم، افزود: خداوند در قرآن می فرماید در شرایط سخت از صبر و نماز کمک بگیرید؛ صبر و شکیبایی یعنی در بحران ها و تلاطم های روانی، خود را کنترل کنیم و قواعد اخلاقی را زیر پا نگذاریم، در عین حال که به پیش برویم و دچار حالت سکون نشویم.

وی با تأکید بر اینکه باید قبول کنیم زندگی تلاطم ها و دشواری های زیادی دارد، توضیح داد: دنیا محل آسایش نیست و همیشه مشکلات و سختی هایی را به ما تحمیل می کند، اما باید بتوانیم با آنها مقابله کنیم، پس با استفاده از فنون حل مسأله باید مناسب ترین راه حل ها را انتخاب کنیم.

مدیر آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان راهکار بعدی را کمک گرفتن از دیگران بیان کرد و افزود: هر زمانی که دچار مشکل شدیم باید از نزدیکان و متخصصان امر کمک بگیریم، همانطور که اگر دچار بیماری شدیم باید از کارشناسان بهداشتی و پزشکان کمک بگیریم که چه کاری باید انجام دهیم و چه موقع برای درمان به بیمارستان مراجعه کنیم.

خوش‌بینی و همدلی

وی خوش‌بینی را یکی دیگر از راهکارهای افزایش تاب آوری در این شرایط دانست و گفت: باید تا جایی که می توانیم سعی کنیم خوش‌بین باشیم و نیمه پر لیوان را ببینیم. همچنین اگر دیگران مشکلی دارند یا ما مشکلی داریم بهتر است با همدیگر همدلی کنیم.

شیری، با بیان اینکه دنبال مقصر به وجود آمدن شرایط نباشیم، افزود: دنبال مقصر گشتن مسأله را حل نمی کند، بلکه باید دنبال راه حل باشیم. اگر مشکل بزرگ است آن را به اجزای کوچک تقسیم کنیم که بهتر بتوانیم به آن بپردازیم. موضوع دیگر این است که سعی کنیم خودمان را بهتر بشناسیم؛ یکی از مواردی که به شناخت خوب کمک می کند شناخت هیجانات است، اینکه تشخیص بدهیم الان عصبانی یا غمگین یا خوشحال هستیم کمک زیادی به ما می کند.

تفکر سالم، اجتناب از افکار منفی و شناخت باورهای اشتباه

وی درخصوص راهکار بعدی تاب آوری گفت: باید سعی کنیم از تله های فکری فرار کنیم. ویژگی این افکار عبارت است از افکار کوچک زنجیروار که اولین فکر با آخرین فکر ارتباطی ندارد، از جملات کوتاه تشکیل شده و بیش از سه جمله دارد. موقعی که دچار این افکار می شویم سعی کنیم آن ها را قطع کرده و به سمت افکار دیگر برویم.

ما باید تلاش کنیم تفکر متوازن و واقع گرایانه داشته باشیم. همچنین مشغول هر کاری هستیم بر آن تمرکز کنیم و فکر و حواسمان کاملاً بر روی آن باشد، به خصوص کارهایی که تکرار می کنیم مثل نماز خواندن، غذا خوردن، پیاده روی، رانندگی و ... چون تمرکز بر روی کارها به کاستن از اضطراب ما کمک می کند.

این دکترای روان شناسی سلامت بر شناخت و اصلاح باورهای اشتباه تأکید و اظهار کرد: ما باورهایی داریم که کل یا قسمتی از آن ها اشتباه هستند؛ مثل اینکه من و خانواده ام باید بی نقص باشیم، یا تفکر سیاه و سفید به موضوعات داشتن، در حالی که طیف وسط هم وجود دارد. هر مشکلی را در ذهن خود به صورت فاجعه درآوردن و برای مشکلات بدترین حالت ممکن را درنظر گرفتن، موضوعات را بیش از حد تعمیم دادن و به افراد و جوامع برچسب زدن، این باورها نه تنها به ما کمک نمی کند، بلکه به مشکلات ما عمق می بخشد و باعث می شود خود و اطرافیانمان را آزار دهیم. پس باید آن ها را بشناسیم و تلاش کنیم از آن ها اجتناب کرده و در مقابل تغییرات لازم و ضروری مقاومت نشان ندهیم و انعطاف پذیر باشیم.

سمی به نام خاطرات تلخ گذشته

شیری، با بیان اینکه ما باید سم خاطرات ناخوشایند گذشته را بگیریم، توضیح داد: درست است که نمی توانیم خاطرات تلخ گذشته را فراموش کنیم ولی نباید اجازه دهیم این خاطرات دائم به صورت خوره به جان ما بیفتد و ما را اذیت کند.

مدیر آموزش و ارتقای سلامت معاونت بهداشتی دانشگاه علوم پزشکی اصفهان با بیان اینکه راهکارهایی که عنوان شد برای همه افراد جامعه کاربردی است، گفت: با این وجود در بحران کنونی باید حمایت بیشتری از سالمندان و کودکان و افراد در معرض آسیب داشته باشیم.

مشکلات یک روزه برطرف نمی شود

وی با تأکید براینکه موارد اشاره شده، راهکارهایی است که باید توسط افراد در زندگی به کار بسته شود، تصریح کرد: نباید انتظار داشت با انجام این کارها مشکلات یک روزه برطرف شود، بلکه این راهکارها باید به صورت مستمر دنبال شود چون بسیاری از مشکلات و باورهای اشتباه ما یک روزه در ما به وجود نیامده و در طول سال ها شکل گرفته اند، اما اگر مسیر درستی انتخاب کنیم به مرور کمتر می شود.

مراقبت جسمی، روانی و اجتماعی

شیری، در ادامه بر اهمیت مراقبت از خود شامل مراقبت برای حفظ سلامت جسم و روان در کنار هم در شرایط فعلی تأکید کرد و گفت: در کنار مراقبت جسمی و روانی، مراقبت اجتماعی نیز اهمیت زیادی دارد، چراکه اگر مشکلاتی برای جامعه به وجود آید، برای من هم به وجود خواهد آمد. مصداق بارز، آن ۱۵ هزار نفری هستند که با نتیجه مثبت تست کرونا به سفر رفتند، آنها باید بدانند مشکلاتی که برای جامعه به وجود می آورند به خود و خانواده شان برمی گردد.

پایین آمدن تهدید درک شده کرونا

وی درک کامل خطر تهدید سلامت را تهدید درک شده تعریف و تصریح کرد: متأسفانه تهدید درک شدۀ کرونا در بسیاری از مردم پایین آمده و به همین خاطر افراد به سفر، دورهمی و تجمع می روند و برخی حتی ماسک نمی زنند. این افراد نه تنها برای خود و نزدیکانشان مشکل به وجود می آورند، بلکه سایر افراد جامعه را نیز دچار مشکل می کنند.